De verfomfaaide hockeystick

Een schoolopdracht voor thuis is nooit alleen maar een opdracht. Het is een stil verzoek om middelen, tijd en begeleiding van ouders. Soms vraag ik me af of we wel echt beseffen wat zo’n opdracht voor thuis betekent voor kinderen en hun ouders. De dag dat mijn zoon zijn levensgrote drumstel surprise inruilde voor een verfrommelde hockeystick, opende voor mij een nieuw en breder perspectief op kansengelijkheid.

De surprise

Het is nu 15 jaar geleden. Mijn zoon zat in groep 7. Sinterklaastijd. Ze deden, zoals elk jaar, surprises op zijn school. De cadeautjes werden verzorgd door de ouderraad. De kinderen mochten hun wensenlijstjes invullen. De ouders zorgden er vervolgens voor dat ieder kind dan toch iets kreeg wat bij hen paste.

Hij had met lootjes trekken een jongetje uit zijn klas geloot, die ook met hem op drumles zat. En zoals elk jaar, was hij er al weken mee bezig. Onze huiskamer veranderde in een werkplaats. Hij ging aan de slag om zelf een drumstel te maken. Iedere dag werkte hij eraan. Hij zocht de grootste waspoederdozen, in allerlei vormen, en ook de deksels. Hij ging bij alle buren langs. Van het een kwam het ander, en het werd een drumstel op ware grootte. Zijn creativiteit kon hij er heerlijk in kwijt!

Ik vroeg hem of hij het niet erg zou vinden dat zijn prachtige drumstel straks weer afgebroken zou worden om het cadeautje te zoeken. Hij lachte en hij haalde zijn schouders op. Blijkbaar was dat niet zo erg. Het dichten was minder zijn ding. Ik vermoed dat hij dat deed met behulp van een website. Het ging hem helemaal om de surprise. Ik weet niet eens meer hoe we dat ding heel naar school hebben gekregen.

De teleurstelling

Die middag kwam hij thuis, gooide zijn tas op de grond en legde iets op tafel. Twee verfrommelde A4’tjes, opgerold tot een stok. Hij vertelde, met een trillende stem, dat het van een van zijn vriendjes was, Eduardo (in werkelijkheid een andere naam). En dat er geen gedicht bij zat. Ergens begreep ik hem. Hij had zo zijn best gedaan om iets moois te maken, en dit was wat hij ervoor terugkreeg. Hij leek, naast een soort van teleurgesteld, ook boos.

En daar ging ik als moeder, en ook met mijn onderwijshart. Ik zei tegen mijn zoon: "Je weet dat zijn ouders hier niet vandaan komen?” Zijn ouders waren een paar jaar daarvoor als vluchtelingen naar Nederland gekomen. “Zij kennen Sinterklaas waarschijnlijk niet zoals wij, en weten misschien ook niet hoe ze kunnen helpen, zoals papa jou heeft geholpen met materialen verzamelen." Ik zei: "Weet je wat? Volgend jaar, nodig je hem bij ons thuis uit. Dan kunnen jullie samen de surprises maken."

De vraag die bleef

Voor mijn jonge zoon was het voorval daarmee verleden tijd. Maar mijn gedachten gingen naar Eduardo. Hoe zou hij zich hebben gevoeld? Van tevoren? Maar ook op dat moment dat hij al de surprises in de klas zag, en die van hem daartussen? Zou het wat met hem hebben gedaan of niets? Eduardo kwam daarna uiteraard wel weer bij ons thuis spelen. Maar ook ik heb het hem en zijn ouders nooit gevraagd. Misschien toch ook voor mij wat ongemakkelijk. Ik kan me niet meer herinneren waarom, maar ik weet nog wel dat hij het jaar daarna niet bij ons is geweest om een surprise te maken.

Op dat moment was mijn reactie een bewuste keuze, om mijn zoon te helpen de context te zien. Ik weet zeker dat als m’n zoon in staat was dit te zien, dat hij zou begrijpen dat het geen onwil was van Eduardo. Het heeft geholpen. We halen het voorval zo nu en dan nog wel eens aan. Na de basisschool liepen hun wegen uiteen. Ze gingen naar andere scholen, in andere plaatsen, en kregen nieuwe vrienden. Maar m’n zoon geeft aan dat hij het nog wel weet. Hij is er rustig onder. Hij heeft duidelijk de emotie daargelaten, in het verleden. Hij herinnert zich het voorval nog wel maar, wat hem met name is bijgebleven, is de vriendschap met Eduardo tijdens zijn basisschooltijd.

Van huiskamer naar schoolbeleid

Dit verhaal deel ik omdat het me hielp naar mijn eigen praktijk op school te kijken. Jaren later, als schoolleider op een diverse school in Leidsche Rijn, zag ik hoe mooi mijn team ermee omging. Het was een afspraak tussen leerkrachten onderling, al ingevoerd voordat ik er kwam, om ruimte te bieden voor ondersteuning. Kinderen kregen na schooltijd de gelegenheid om op school hun surprise te maken. Daarnaast konden ze ook materialen van school gebruiken. De leerkracht kon ze, wanneer nodig, helpen.

Pas veel later hebben we met het team een armoedebeleid opgesteld. We deden al wel dingen, maar keken lang niet bij alle activiteiten naar wat die betekenden voor de leerlingen en hun ouders; ouders die bijvoorbeeld in armoede leefden, of de Nederlandse taal niet genoeg beheersten om hun kinderen te kunnen steunen. Om enkele voorbeelden te noemen.

Ruimte maken voor alle kinderen

Er zit natuurlijk nog zoveel meer in dit verhaal. Want lang niet alle kinderen vinden surprises maken leuk, of gedichten schrijven heel makkelijk. In die zin vinden we het een groot feest. Maar hoeveel stress levert zo'n periode thuis op? Het kan een ingewikkelde huiswerkopdracht zijn voor veel kinderen, en daarmee ook hun ouders. En daarmee is de vraag breder.

De vraag is of we een kansrijke omgeving bieden aan alle kinderen in de school? Wat betekenen de activiteiten die we organiseren voor de kinderen? En wat als we vragen iets van huis mee te nemen, of thuis voor te bereiden, bijvoorbeeld samen met ouders? Dit brengt ons terug bij de essentie van ons handelen. Het is belangrijk dat we blijven kijken naar wat we doen, voor wie we het doen, en wat het betekent voor de ander. Dit geldt niet alleen voor Sinterklaas, maar voor talloze andere activiteiten, zoals bijvoorbeeld een schoolkamp, huiswerk, de vrijwillige ouderbijdrage, etc. De vraag is steeds: doen we het goede? En voor wie? En hoe weten we dat?

Ja, ik deel een ervaring van mijn zoon en zijn surprise en hoe dat mij aan het denken zette. Er zit een stuk in over armoede, diversiteit, ondersteuning van ouders thuis, het niet leuk vinden van surprises maken, etc. etc.

Mijn verhaal is echter geen pleidooi om alles af te schaffen. Het is een uitnodiging om kritisch te kijken naar wat je onbedoeld van leerlingen en dus ook gezinnen vraagt. Die reflectie begint niet met een oordeel maar met een vraag aan jezelf, aan je team en aan ouders of leerlingen. En daarna: begin klein, maak het haalbaar en neem als schoolleider de regie. Eén activiteit, één aanpassing, één teamgesprek. Zo creëer je een kansrijke omgeving voor kinderen en hun ouders.

De Directeurskamer

Zo laat een eenvoudig verhaal, zoals dat van een surprise, zien hoe complex onderwijs eigenlijk is.
Het nodigt uit om even stil te staan bij onze gewoontes, en te kijken wat die betekenen voor de kinderen én gezinnen met wie we werken.

Dat is precies waar De Directeurskamer voor is: een plek om samen te reflecteren, zonder oordeel, met nieuwsgierigheid.

➡️ Wanneer had jij laatst zo’n moment waarop je dacht: doen we dit nog voor de bedoeling, of uit gewoonte? Deel gerust je ervaring of vraag via antoinette@praktischmetlef.nl.

➡️ Wil je jouw ervaring delen in een gastblog (anoniem mag ook)? Zo inspireren we elkaar om met lef en aandacht te blijven kijken naar ons werk.

➡️ Heb je een vraag of wil je sparren over een eigen casus? Neem contact op. Ik denk graag met je mee vanuit mijn ervaring en kan je adviseren over passende werkvormen.

Krijg nieuwe blogs direct in je inbox – kort, praktisch en herkenbaar

Dit is niet de hockeystick uit het verhaal maar een met AI gegenereerde foto