De schoolsluiting stond haaks op wat ik belangrijk vond
De cijfers logen niet, maar dit soort besluiten gaat over mensen
Als schoolleider in het primair onderwijs kom je soms voor keuzes te staan die haaks staan op alles waar je voor gaat. De cijfers logen niet, maar dit soort besluiten gaat over mensen. Het raakt de kern van leiderschap: dat morele kompas tussen bestuursloyaliteit en de verbinding met je team, ouders en de gemeenschap.
Herken je dat? Dat gevoel van klem zitten? Dit ervaringsverhaal van een collega-directeur gaat daar precies over. Het is een voorbeeld van een moreel dilemma in onderwijs waar geen protocol voor bestaat.
Het morele dilemma van een schoolleider: het hart van het dorp sluiten
Via mijn netwerk sprak ik een oud-schooldirecteur. Ze deelde een verhaal dat haar nog steeds raakt: de sluiting van een kleine dorpsschool. Haar woorden zijn veelzeggend:
“Het voelde alsof alles waar ik jaren voor had gestaan in een keer werd weggerukt: de verbinding met ouders en kinderen, de kleine, persoonlijke aanpak, het dagelijks contact dat het verschil maakte. Het was een gevecht tussen mijn hoofd en hart.”
Die kleine locatie was het kloppende hart van een krimpende kern. Ouders kozen er niet voor hoge Cito-scores, maar voor de gemeenschap. Voor het praatje met de juf. Het was overzichtelijk, veilig en vertrouwd.
Het bestuur keek naar de cijfers. Samenvoegen zou tonnen besparen. “Zij zagen een spreadsheet, wij zagen een speelplaats.” Dat is het conflict waarin je als schoolleider middenin staatt
Schoolleider klem tussen loyaliteit aan bestuur, team én ouders
De directeur beschreef haar positie als onmogelijk. Ze was de spin in een web dat aan alle kanten scheurde.
Loyaliteit aan het bestuur. Hun argumenten waren rationeel gezien correct: de onderwijskwaliteit zou vooruitgaan, de financiële gezondheid stond op het spel. Je hoofd zegt: "dit klopt". Maar je hart...
Loyaliteit aan de gemeenschap. “Ik was hún directeur.” Die ouders vertrouwden je jarenlang met hun kinderen. Het slechte nieuws brengen voelde als verraad. Alsof je een belofte brak.
Loyaliteit aan het team. Je team is verdeeld. De ene groep voelt zich aangevallen, de andere is nerveus. Jij moet je mensen geruststellen terwijl je nieuws bracht dat niemand geruststelde.
Twijfel over je rol en professionele ruimte als directeur
De fusie zelf was pijnlijk. Maar wat daarna het meest knaagt, zijn de vragen over je eigen professionele ruimte en moed.
“Was ik een uitvoerder of een verrader?”
“Had ik naast de ouders moeten gaan staan in plaats van tegenover ze?”
“Had ik mijn functie uit principe moeten neerleggen?”
Was dat niet geloofwaardiger geweest? Een heldhaftig gebaar. Maar dan laat je je team en de gemeenschap midden in het proces in de steek. Het is een moreel dilemma dat bij het leiderschap zelf hoort.
Een waardig afscheid begeleiden als schoolleider
De harde les? Soms is je rol niet om het tij te keren, maar om het afscheid zo waardig mogelijk te begeleiden. Je kunt het niet tegenhouden, maar wél de regie voeren over het verdriet.
Mijn collega koos ervoor om aan te blijven. Niet voor het bestuur, maar voor de mensen. Ze organiseerde een afscheidsfeest, sprak met elke ouder en maakte een blijvende herinnering. Het was management van verdriet. Een zwaar, eenzaam soort leiderschap.
Zo keek zij ernaar: “Achteraf gezien was opstappen een principieel, maar egoïstisch gebaar geweest. Door aan te blijven en de pijn te doorstaan, toonde ik een ander soort principe: de toewijding om de klap voor mijn mensen zo zacht mogelijk op te vangen. Het was geen heldhaftig verzet, maar stille, compassievolle aandacht.”
Waar loop jij tegenaan?
Soms is de moedigste daad niet het grootste gebaar, maar het volhouden van de kleine, pijnlijke taak om een gemeenschap door verdriet heen te loodsen.
Richt je energie niet (alleen) op het gevecht tegen de beslissing, maar op het vormgeven van het afscheid.
Creëer een moment dat recht doet aan wat er was.
Dit verhaal is er één uit velen. Herken je die klem? Herken je dit dilemma in schoolleiderschap? Dat gevoel van tekortschieten, ook al deed je wat nodig was?
Vind je hier herkenning? Dit is waar De Directeurskamer voor is
Twijfel hoort bij leiderschap. Hier vind je geen protocollen of snelle oordelen, maar wél sparring en erkenning. Praktische inzichten voor schoolleiders die verschil willen maken, ook in de moeilijke keuzes.
Deel je eigen dilemma
Herken je dit? Heb je een vraagstuk dat door je hoofd blijft malen? Stuur me een bericht. Ik neem het – uiteraard volledig anoniem – mee in een volgend artikel. Laat je morele vraagstuk niet onopgelost, maar zoek begeleiding door het te delen.
#Schoolleiders #PO #Onderwijs #Leiderschap #Schoolsluiting #MoreelKompas #DirecteurPO #ProfessioneleRuimte #PrimairOnderwijs #LeiderschapPO #MoreelDilemma
Abonneer je gratis op de wekelijkse blog en krijg artikelen zoals deze direct in je inbox. Volg tips over regie voeren, morele dilemma's en verbinding in je team.